مصاحبه با استاد عبدالمحمد آیتی

یكی از ویژگی های نخبه این است كه باید از دیگران فعالتر باشد

تبیان : لطفاً شرح مختصری از زندگی خود را برای مخاطبین سایت اینترنتی تبیان بفرمائید .

من دراردیبهشت سال 1305 هـ . ش در بروجرد متولد شدم . دوره ابتدایی و بخشی از متوسطه را درهمان شهر گذراندم . سپس به تحصیل علوم حوزوی پرداختم . در سال 1325 وارد دانشكده معقول و منقول شدم و در خرداد سال 1328 در رشته معقول فارغ التحصیل شدم و به خدمت وزارت آموزش و پرورش در آمدم و برای تدریس به شهرستان بابل اعزام شدم . ازآن زمان تا سال 1359 كه بازنشسته شدم در دبیرستان های تهران وشهرستان تدریس كردم . در ضمن ده سال آخر كارم ، علاوه بر تدریس،سردبیری ماهنامه آموزش و پرورش را بر عهده داشتم و در دانشگاه فارابی و دانشگاه دماوند هم ادبیات فارسی و عربی تدریس می كردم .

تبیان : حوزه اصلی كار شما ترجمه از زبان عربی است از چه زمانی و چگونه این كار را آغاز كردید ؟

من از سال 1329 نوشتن را آغاز كردم وبه ترجمهآثاری از زبان عربی پرداختم . ابتدا برای بعضی از مجله های هفتگی داستانهای كوتاهی از عربی ترجمه می كردم . از سال 1359 كه بازنشسته شدم ، به ترجمهتاریخ ابن خلدون ( در 6 جلد ) وتاریخ دولت اسلامی ( در 5 جلد ) مشغول شدم . همچنینتاریخ فلسفه در جهان اسلامیو تاریخ ادبیات زبان عربی را در این سالها ترجمه كرده ام. در سال 1356 قرآن را ترجمهنمودم،سپسنهج البلاغه وصحیفه سجادیه  و كتاب هایدیگررا،كه ذكر همه آنها به درازامیكشد .

تبیان : اهمیتفراگیریزبان و ادبیات عرب در بین ما فارسی زبانان تا چه حد است ؟

زبان عربی ، زبان دینی ماست؛ زبان قرآن و نهج البلاغه و ادعیه و نماز ماست . بنابراین ضروری است كه هر مسلمانی با آن حداقل آشنایی را داشته باشد . از این گذشته زبان عربی روزگاری زبان علم در سراسر جهان اسلام بوده است . دانشمندان اسلامی ارزشمندترین آثارخود را به این زبان می نوشتند تا همه مسلمانان در سرتا سر جهان اسلامی بتوانند از آنها  استفاده كنند . در حال حاضر زبان های فرانسه و انگلیسی و آلمانی زبان علمی جهان شده ومردم بیشتر به آنها روی می آورند . البتهبرایكسی كهدر زمینه های ادبیات و فلسفه و تاریخ كار می كند،دانستن یكی از این زبانها به اضافه زبان عربی ضروری است .

تبیان : شما بیشتر به ترجمه متون تاریخی مسلمانان پرداخته اید ، لطفاً در مورد سنت تاریخ نگاری در اسلام و روش مورخین مسلمان توضیحاتی بفرمائید .

تاریخ نگاری اسلامی از زمان جنگ های ایران و عرب آغاز شد . در این زمان كسانی كه در جنگ شركت داشتند آنچه را كه گذشته بود برای دیگران نقل می كردند . عده ای ، اینوقایع را می نوشتند یا به حافظه می سپردند. این مطالببعدهامنشأء كتب تاریخیچون تاریخ طبری شد .  در مورد روش مورخین هم باید بگویم كه عده ای تاریخ های خود را سال به سال می نوشتند؛مانند طبری و ابن اثیر،ولی ابن خلدون این شیوه را دگرگون كرد. تاریخ ابن خلدون به روش مورخان امروزی است یعنی وقایع هر سلسله را جداگانه نقل می كند .

تبیان : شما بیشتر علاقه مند به ترجمه چه نوع كتاب هایی هستید ؟

من غالباً كتاب هایی را ترجمه می كنم كه احساس می كنم جایشان در زبان فارسی خالی است . مانند تاریخ ابن خلدون و تاریخ دولت اسلامی در اندلس و تاریخ فلسفه در جهان اسلامی و تاریخ ادبیات زبان عربی یامعلقات سبع .به ادبیات داستانی زبان عربینیز علاقه دارم و تا به حال داستان های بسیاری از این زبان را ترجمه نموده ام . مثلاً كتابرَندا كه شامل بیست داستان از نویسندگان امروز سوریه است .

تبیان : لطفاً تعریف خود را از نخبه و نظرتان را راجع به بخش معرفی نخبگان سایت تبیان بفرمائید.

نخبه یعنی انتخاب شده . و به نظر من یكی از ویژگی های نخبه این است كه باید از دیگران پركارتر باشد.