شرح الأعلام و الکتب المذکورة فی کتاب المکاسب الشیخ الانصاری نشر بوستان کتاب 

ان علم الرجال کان من العلوم التی اهتم بشانه علماونا الاقدمون وفقهاونا السابقون، ولکن قد اهمل امره فی الاعصار المتاخره ،حتی کانه لایتوقف علیه الاجتهاد، والاستنباط الاحکام الشرعیه من امنیات "مؤسسه بوستان کتاب "فی قسم الحدیث تدوین تألیفات الشریفه التی ترتکز علی المعارف حیاة العتره الطاهره" علیهم السلام "بنا علی اقتراح "سماحه آیه الله السید عباس الحسینی الاسلامی الکاشانی "الذی قد الف (رساله فی شرح الاِعلام والکتب المذکوره فی کتاب المکاسب الشیخ الاعظم الانصاری" اعلی الله مقامه")فریدا فی نوعه وجمیلا فی اسلوبه تحت اشراف سماحته فی تألیف هذاالسفر الدینی الجلیل وبذلوا جهودهم فیه حتی اخرجوه الی حیز الوجود فانه" ایده الله تعالی" قداتعب نفسه فی تألیف هذاالکتاب وترتیبه حتی اخرجه باحسن اسلوب واجمل نظام فشکرا علی استمرار جهوده لهذه الخدمه الدینیه الجلیله ونساله تعالی ان یجزیه احسن الجزا ونشرها خدمه للدین ودعما للمذهب، والتقریظات المکتوبه العالیه صدرت من الاعاظم من المراجع المعاصرین نتجلی المراتب المذکوره.(وفی الواقع التقریظات صدرت من الاهل ووقعت فی المحل )

شرح الأعلام و الکتب المذکوره فی کتاب المکاسب «الشیخ الأعظم الانصاری» (قدس سره الشریف)
عالمان دین وارثان پیامبرانند.
آنان تحمل سختی های فراوان پاسداری از حریم الهی را برعهده می‌گیرند و درخواستی جز رضای او ندارند.
از چهره‌های تابناک در سده‌های اخیر، شیخ مرتضی انصاری )قدس‌سره‌( است که با دقت نظر موشکافانه خویش، ابرهای ابهام آفرین را کنار زده و خورشید حقیقت را به اندیشمندان و فقهای پس از خود ارزانی داشت کتاب‌های رسائل و مکاسب این بزرگ مرد در دو قرن اخیر، هیمنه فکری خویش را بر حوزه‌های فقهی و اصولی گسترانیده‌است که تسلط و ژرفای فکری این اندیشمند فرزانه را نشان می دهد.
شیخ افزون بر نبوغ فکری، در میدان جهاد با نفس نیز به قله‌های کرامت و پیروزی دست یافت. ایشان با وجود دسترسی به بیت المال هیچ گاه زندگی ساده طلبگی را رها نکرد و فریفته مال و مقام دنیایی نگردید و الگویی وارسته برای ره‌پویان حقیقت بود.
این نوشتار و گفتگو درصدد است چهره حقیقی این اندیشمند فرزانه را ترسیم کند و در الگو دهی ارزشمند فرزانگان پشتیبان برنامه سازان گرامی باشد.
((نظررهبر انقلاب درباره شخصیت والای علمی شیخ مرتضی انصاری ))
1) هیچ کس به رتبه شیخ انصاری نرسیده است. به نظرم نمی‌رسد که بعد از شیخ انصاری هیچکدام از شاگردان ایشان و شاگردان شاگردان ایشان تا امروز به رتبه شیخ انصاری، رسیده باشند. 2/8/1389 _پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی)
2) مطرح کردن تمامی ابعاد شخصیت شیخ مرتضی انصاری برای دنیای اسلام ضروری است.
3) معرفی شیخ انصاری به جهان اسلام یک فریضه و تکلیف است.
بزرگان و علمای اسلام، شیخ مرتضی انصاری را شیخ الأعظم می‌خوانند زیرا هیچ کس درباره عظمت مقام علمی شیخ اندک تأملی ندارد، بنابراین معرفی وی به جهان اسلام به‌عنوان قله رفیع علم و تقوا و نیز تبیین و تحلیل نقش آن، شیخ بزرگوار درحفظ هیمنه و عظمت دین و کلیت وحدت اسلامی در مقابل معاندین و مخالفین، یک فریضه و یک تکلیف است؛ شیخ انصاری از مفاخر روحانیت اسلام است و ما باید خصوصیات ممتاز وی را تبیین کنیم تا بیش از گذشته عظمت روحانیت و حوزه‌های علمیه و استقلال حوزه ها مشخص شود.
از ویژگی‌های خاص مرحوم شیخ انصاری، در نقل احادیث و کلمات در رسائل و مکاسب با یک مشکل عدم تطابق، برخورد می‌کنیم یعنی غالبا متونی که ایشان نقل می‌کنند در اکثر جاها دقیقا مطابق بین مصدر نیست.
کلام و فلسفه؛ از لابلای کتاب‌هایی که از مرحوم شیخ انصاری دردسترس است نمی‌توان خیلی روشن حکم کرد که ایشان در مسائل کلامی دارای مکتب خاص فکری بوده‌اند
البته نکته‌ای که از بهترین مزایای شیخ است این که ایشان در خلال نوشته‌های فقهی و اصولی خود هیچ گاه تا آن جایی که دیده می‌شود از بحث اصولی خارج نشده و اصالت آن‌را حفظ کرده‌اند. در بحث‌های اصولی مناسبت‌های مختلفی هست که خیلی از علما و اصولیان و فقها به اندک مناسبتی از بحث اصلی خارج شده و وارد بحث های کلامی و فلسفی شده‌اند درصورتی‌که مرحوم شیخ انصاری در کتاب‌های خود چه فقه و چه اصول به کلی سعی داشته‌اند حتی از استعمال اصطلاحات کلامی احتراز کنند.
مقام علمی شیخ مرتضی انصاری
ایشان یکی از بزرگان علمای امامیه و اکمل فقهای شیعه، و بی‌گمان یکی از نوابغ بزرگ اسلام است، بسیاری از اندیشمندان و فقهای بزرگ او را «خاتم الفقها و المجتهدین» لقب داده‌‌اند.
شیخ انصاری در عصری زندگی و زعامت نمود که در حوزه‌‌های علمیه، علمای بزرگی چون ستارگان فروزان می‌درخشیدند، با این همه او توانست در عالم علم و دانش به مرتبه‌هایی نائل‌آید که ماه مجلس شود و زبانزد خاص و عام شود.
شیخ پیشوای مذهبی ۴۰ میلیون شیعه در آن روز بود و وجوهات فراوانی دریافت می‌کرد.
مرجعیت شیخ انصاری
شیخ انصاری در نجف کرسی استادی داشت تا این که در سال ۱۲۶۶ هجری قمری، از طرف شیخ محمد حسن نجفی، (صاحب جواهر) به مرجعیت عامه رسید.
صاحب جواهر در بستر مرگ دست شیخ را گرفت و گفت: این مرد بعد از من مرجع شما خواهدبود.
ماجرای جالب پرهیز و فرار از مرجعیت دینی
شیخ با سعید العلما مازندرانی در کربلا هم‌درس بود و او را بر خود ترجیح می‌داد. به این سبب بعد از وفات صاحب جواهر از فتوا دادن خودداری نموده، نامه‌ای به این مضمون به ایشان نوشت:
«در هنگامی که شما در کربلا بودید و باهم از محضر شریف العلما استفاده می‌نمودیم، فهم تو از من بیشتر بود، حال سزاوار است به نجف آمده و این امر مهم را متکفل شوی...» وسعید العلما در جواب نوشت: «آری، لکن شما در این مدت در آنجا مشغول به تدریس و مباحثه بودید و من در اینجا گرفتار امور مردم هستم و شما در این امر از من سزاوارتر هستی.»
شیخ انصاری پس‌ از رسیدن این نامه به حرم مطهر حضرت علی(علیه السلام) مشرف شد و از حضرت خواست که وی را در این امر مهم یاری فرماید.
از سال ۱۲۶۶ هجری قمری تا هنگام وفات شیخ، یعنی ۱۵ سال تمام، ریاست حوزه علمیه نجف اشرف در دست با کفایت او بود.
برای شناختن شخصیت محوری شیخ انصاری لازم است «ولایت فقیه» از دیدگاه محقق انصاری مورد بررسی قرارگیرد.
ولایت فقیه از دیدگاه محقق انصاری
محقق انصاری در دو کتاب شریف خود «مکاسب» و«قضا» مسأله ولایت فقیه را مطرح ساخته است. درکتاب مکاسب، پس از اثبات ولایت عامه امام معصوم (علیه السلام) به مسأله ولایت فقیه می‌پردازد. نخست مناصب سه گانه فقیه _افتا، قضا و ولایت _ را بیان داشته، سومین منصب (ولایت) را چنین توصیف می کند:
ولایه التصرف فی الاموال والانفس.
آن گاه می‌فرماید:
وهو المقصود بالتفصیل هنا
یعنی ولایت عامه، که همان حق تصرف است، همان گونه که برای معصومین (علیهم السلام) ثابت بوده، آیا در دوران غیبت، برای فقیه جامع شرایط نیز ثابت است یا نه؟
هدف از طرح کردن مسأله ولایت، بحث در همین جهت می‌باشد.
سپس به تأسیس اصل در مسأله می‌پردازد:
«اصل عدم ثبوت ولایت کسی بر دیگری است، مگر آن که دلیل قطعی، موجب خروج از این اصل گردد.» ایشان درباره معصومین (علیهم السلام)، با دلایل چهارگانه کتاب، سنت، عقل واجماع از اصل یادشده دست برداشته و ولایت آنان را فراتر از محدوده تبیین شریعت دانسته است و هرگونه تصرف و نظرشان را در شوون عامه، نافذ و واجب الاتباع می‌داند و درباره فقیه جامع شرایط می‌فرماید:
ولایت _دراین جا _که به معنای تحمل مسؤلیت و مشروعیت تصرفات وی در شؤون عامه است، به دوگونه قابل تصویر است:
نخست آن که در تمام شؤون امت حق نظر و تصرف داشته‌باشد، و بر مردم واجب باشد تا از وی اطاعت کنند؛ همان‌گونه که درباره امامان معصوم (علیهم السلام )گفته شد.
دیگر درخصوص اموری که شرعا و عقلا باید برپا داشته شود و متولی خاصی بر انجام آن معین نشده است.
کتاب «شرح الاعلام والکتب المذکوره فی کتاب المکاسب الشیخ لأعظم الانصاری» (اعلی الله مقامه الشریف) در تراجم و رجال فقهی شیعه که در کتاب[مکاسب] مورد استناد و استدلال و یا مورد نظر مرحوم شیخ انصاری(ره) در صدور آراء فقهی بوده‌است، متضمن صدور بهترین تقریظات بزرگان حوزه‌ علمیه قم در تایید محتوی اثر تألیفی مذکور و مؤلف آن می‌باشد.