کتاب حاضر می¬کوشد با تبیین و ترسیم تمامی مراحل تدوین پایان نامه و رساله، از انتخاب موضوع تا دفاع، راهنمای پژوهشگران جوانی باشد که تلخی¬ها و شیرینی¬های نوشتن را چنان که باید نچشیده¬اند. از این رو در آغاز این راه طولانی، تجربه اندک و ابهام راه، بر نگرانی¬ها و دغدغه¬های آنها دامن می¬زند. ضرورت پاسخ به چنین نیازی، نویسندگان را بر آن داشته با بهره¬گیری از پژوهش¬های این حوزه و به پشتوانه تجربه راهنمایی و مشاوره چندین پایان نامه و رساله، نقشه راهی پیش پای نوسفران این راه ترسیم کنند. امید است با کاستن دشواری¬های این راه، شور پژوهش در دانش-آموختگان مراکز علمی دو چندان شود.
از آنجایی که مراکز علمی و دانشگاهی برای تربیت نیروهای متخصّص و پژوهشگر در رشته‌های مختلف شکل گرفته‌اند، بایسته است معیار و سنجه‌ای برای ارزیابی میزان تخصّص و توان پژوهش دانش‌آموختگان این مراکز در نظر گرفته شود. آنچه بیش از سایر ابزارهای ارزشیابی، مورد توجّه دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران و جهان است، ارائه‌ی پژوهشی مستقل در پایان مقاطع تحصیلی است. بدون تردید آشنایی با حال و هوای جلسات دفاعیه و تسلّط و اشراف دانشجو به موضوع مورد پژوهش و سرانجام قوّت و استحکام پایان‌نامه و رساله، در دست‌یابی به نتیجه‌ای مطلوب، مؤثّر است. برای دست‌یابی به چنین نتیجه‌ای، ضروری است تمامی مراحل جستجو، پژوهش و تدوین پایان‌نامه و رساله براساس مبانی علمی و با رعایت تام و تمام قوانین و شرایط چنین کاری انجام شود. ازاین‌رو برپایی جلسه‌ی دفاعیه موفق زمانی میسّر و محقّق می‌شود که تمام مراحل تدوین پایان‌نامه و رساله از آغاز تا پایان مطابق برنامه و شیوه‌ای منسجم انجام شود