علیت اصل عقلی و متافیزیکی است که در متون دینی تصدیق شده و ره آوردهای آن اندیشه حکما را تحت تاثیر قرار داده ‌است. در این کتاب تحلیل تطور علیت در چهار قلمرو ماهیت، تحقق، مناط و اقسام آن بحث شده است. برای این مهم ابتدا منابع دینی و کلامی و سپس متون فلسفی از آغاز فلسفه اسلامی تا دوره معاصر با روش تحلیلی ـ انتقادی بررسی شده است تا فراز و فرودهای مساله علیت روشن شده و دیدگاه‌ها به خوبی تبیین گردد، آنگاه با تحلیل مساله در چارچوب مبانی و اصول مکاتب و نحله‌های فکری و فلسفی چگونگی تطور و سیر مساله علیت و نقاط ضعف و قوت نشان داده شده‌است. فصل‌ها و مباحث این کتاب عبارتند از:
1ـ جایگاه علیت در قرآن و روایات و تأثیر آن در تفکر کلامی و فلسفی
مباحث: اول ـ  علیت در قرآن و روایات. دوم ـ علیت در دیدگاه امامیه. سوم ـ علیت در معتزله. چهارم ـ اشاعره و علیت.
2 ـ تطور ماهیت علیت
مباحث: اول ـ تطور ماهیت علیت در فلسفه‌های پیش‌صدرایی. دوم ـ تطور ماهیت علیت در حکمت متعالیه
3 ـ تطور تحقق علیت
مباحث: اول ـ تطور تحقق علیت در فلسفه‌های پیش‌صدرایی. دوم ـ تطور تحقق علیت در حکمت متعالیه.
4ـ تطور مناط علیت
مباحث: اول تطور مناط علیت در فلسفه‌های پیش‌صدرائی. دوم ـ تطور مناط علیت در حکمت متعالیه
5 ـ تطور اقسام علیت
مباحث: اول ـ تطور اقسام علیت در فلسفه‌های پیش‌صدرائی. دوم ـ تطور اقسام علیت در حکمت متعالیه.