ادبیات داستانی ایران: پس از انقلاب اسلامی/ محمدرضا سرشار

یکی از مسائلی که اغلب توسط دلسوزان انقلاب یا اهالی ادبیات داستانی و علاقمندان آن، مورد پرسش واقع می شود، و همه ساله نیز، در مناسبت هایی همچون سالگرد پیروزی انقلاب، به شکل سطحی و گذرا، توسط وسایل ارتباط جمعی، یا در «مراسم» های موسمی که به این مناسبت برپا می شود، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، مختصات ادبیات داستانی کشور در دوران پس از پیروزی انقلاب، اشتراکها و افتراقهای آن با ادبیات داستانی پیش از انقلاب، ریشه ها و پیشینه این ادبیات، و وضعیت و جایگاه فعلی آن، با گذشت دهها سال از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران است.
در کنار این پرسش، پرسش بسیار مهم مطروحه دیگر، کمیت و کیفیت داستان های کوتاه و بلند و رمان هایی است که به طور خاص، درباره یا در ارتباط مستقیم با این انقلاب عظیم و شگفتی ساز نوشته و منتشر شده اند، و آینده این جریان است.
به این ترتیب، به لحاظ حجمی و کمّی اگر نگریسته و قضاوت شود، به نظر می رسد در این باره، کم گفته و نوشته نشده باشد. از نظر کیفی اما، شرایط، این گونه نیست.
واقعیت این است که، اظهارنظر مقرون به واقعیت و صحت، راجع به چنین مقوله ای با این وسعت و حجم، نیازمند مطالعات وسیع و طاقت فرسا و صرف وقت بسیار زیادی است؛ که اولاً نیاز به انگیزه بسیار بالا و علم و اشراف لازم بر مقوله در پژوهشگر، در ثانی مصالح کار آماده شده از قبل به وسیله دیگر افراد و گروه های کاری ویژه دارد. به عبارت روشن تر، برای دستیابی به نتیجه قابل قبول و اعتماد، تحقیق درباره چنین موضوعی هایی، باید به صورت یک طرح اساسی و مهم، از سوی مراکز و نهادهای ذیربط، به افراد و گروه های ذیصلاح، «سفارش» داده شود؛ و از آن، پشتیبانی کافی و وافی نیز به عمل آید. وگرنه، به طور طبیعی، همچنان شاهد انبوه اظهارنظرهای عمدتاً کاملاً شخصی، بدون مطالعه و پشتوانه علمی لازم، از سوی اشخاص و وسایل ارتباط جمعی و جریان های سیاسی و ادبی، در این باره خواهیم بود؛ که بعضاً، اگر مشکلی بر مشکلات موجود در این زمینه نیفزایند، دست کم نمی توان به وسیله آنها، به جمع بندی و نظرگاهی درست در این باره، به قصد هرگونه قضاوت و برنامه ریزی و تصمیم گیری برای آینده رسید.
در کتاب ادبیات داستانی: پس از انقلاب اسلامی، کوشیده شده است وجه استدلالی و استنادی – اعم از آماری و کمی و نقلی و اقتراحی – در حداکثر ممکن تقویت شود و غلبه یابد؛ برخی مباحث مغفول در پژوهش های مشابه پیشین، مورد توجه قرار گیرد؛ و مطالب مطروحه، کاملاً روزآمد شود. همچنین، از آنجا که صاحب این قلم، دهه هایی متمادی را به عنوان منتقد و کارشناس این قلمرو، به نقد و پژوهش در این مقوله مشغول بوده است، مطالب مطروحه در این کتاب، بسیار بیش از یک گردآوری و تألیف و تدوین صرف، و حاوی نظرگاه علمی و کارشناسانه مؤلف آن است.
کتاب ادبیات داستانی ایران، پس از انقلاب اسلامی به قلم محمدرضا سرشار، در شش بخش سامان یافته است:
– رویکردهای غالب، در داستان نویسی پیش و پس از انقلاب اسلامی
– قوت های ادبیات داستانی پس از انقلاب اسلامی
– ترجمه آثار داستانی دیگر کشورها به زبان فارسی
– رشد و اعتلای نقد ادبی
– افزایش کتاب ها و آموزش های نظری(تئوریک)
– کمبودها و ضعفهای ادبیات داستانی پس از انقلاب