خرید کتاب رجال ابن غضائری نشر دارالحدیث از کتابگاه
رجال ابن غضائری به چاپ چهارم رسید
رجال ابن‌غَضائری یا الضعفاء، کتابی در علم رجال منسوب شده به ابن غضائری، رجالی و محدث شیعه قرن چهارم و پنجم قمری . این کتاب از منابع اولیه رجال شیعه محسوب می‌شود. در این کتاب، شرح‌حال ۲۲۵ راوی آمده است که ۱۶۵ تن از آنها تضعیف شده‌اند. برخی از عالمان شیعه، دیدگاه‌های ابن‌غضائری را در رجال، از شیخ طوسی و احمد بن علی نجاشی مطمئن‌تر می‌دانند. در این کتاب، راویانی که کراماتی از امامان نقل کردهاند، دارای اعتبار ضعیف دانسته شده‌اند. علامه مجلسی و چند عالم دیگر، به این داوری ابن‌غضائری اشکال کردند.
رجال ابن‌غَضائری یا الضعفاء، کتابی در علم رجال منسوب شده به ابن غضائری، رجالی و محدث شیعه قرن چهارم و پنجم قمری . این کتاب از منابع اولیه رجال شیعه محسوب می‌شود. در این کتاب، شرح‌حال ۲۲۵ راوی آمده است که ۱۶۵ تن از آنها تضعیف شده‌اند. برخی از عالمان شیعه، دیدگاه‌های ابن‌غضائری را در رجال، از شیخ طوسی و احمد بن علی نجاشی مطمئن‌تر می‌دانند. در این کتاب، راویانی که کراماتی از امامان نقل کردهاند، دارای اعتبار ضعیف دانسته شده‌اند. علامه مجلسی و چند عالم دیگر، به این داوری ابن‌غضائری اشکال کردند.
نام و محتوا
همچنین ببینید: احمد بن حسین غضائری
کتاب رجال ابن‌غَضائری، به احمد بن حسین غَضائری، مشهور به ابن‌غضائری، رجالی و محدث شیعه قرن‌های چهارم و پنجم قمری، منسوب است.[۱] کتاب‌ُالضُّعَفاء و کتاب‌ُالجَرْح نام‌های دیگر این کتاب‌اند.[۲] گفته‌اند نخستین کسی که از این کتاب و انتساب آن به ابن‌غضائری سخن گفته، احمد بن طاووس حلی (متوفای ۶۷۳ق) بوده است.[۳]
برخی، کتاب‌های المَمدوحین و المَذمومین را که محمدتقی شوشتری به ابن‌غضائری نسبت داده،[۴] دو فصل همین کتاب دانسته‌اند.[۵]بخش اول کتاب با حرف الف و معرفی ۱۸ نفر شروع شده است. نخستین نفر ابان بن عیاش یا همان فیروز از تابعین است که از انس بن مالک و علی بن الحسین(ع) روایت کرده است. ابن غضائری او را ضعیف و غیر قابل اعتماد معرفی کرده و گفته که اصحاب ما کتاب سلیم بن قیس هلالی را به او نسبت داده‌اند. [۶] نویسنده در آخرین حرف کتاب (حرف یاء) نام ۷ نفر را ذکر کرده که نخستین آنها یونس بن ظبیان کوفی است و او را اهل غلوّ و بسیار دروغگو و وضّاع (بسیار جعل کننده حدیث) معرفی کرده است که از امام صادق(ع) روایت نقل کرده ولی به احادیثش اعتمادی نیست. آخرین نفر در این بخش یحیی بن زکریای تَرماشیزی است[یادداشت ۱] که وضّاع (بسیار جعل کننده حدیث) معرفی شده است.[۷]پایان بخش کتاب مربوط به کُنیٰ (کنیه‌ها) است یعنی راویانی که با کنیه مشهورند. در این بخش تنها یک نفر را با نام ابوطالب بصری ازدیّ شعرانی آورده است. این فرد کتابی دارد که محمدبن خالد برقی از آن نقل کرده است و تنها با همین شناخته می‌شود.[۸]
اختلاف‌نظر درباره نویسنده
درباره نویسنده کتاب، اختلاف‌نظر وجود دارد: برپایه دیدگاه مشهور علمای شیعه، نویسنده کتاب، ابن‌غَضائری است؛ اما گروهی بر این باورند که نوشته پدر او است؛ جمعی هم می‌گویند تألیف مخالفان شیعه است:
احمد بن حسین غضائری: علامه مجلسی و آیت‌الله سیستانی موافقان انتساب کتاب به ابن‌غَضائری هستند.[۹] این دو با استناد به گزارش شیخ طوسی در کتاب الفهرست که از وجود دو کتابِ رجالی، نوشته ابن‌غضائری خبر داده است،[۱۰] گفته‌اند کثرت نقل نجاشی و علامه حلی از این کتاب، نشانه نوشتن کتاب توسط ابن‌غضائری است.[۱۱]
حسین بن عبیدالله غضائری: برخی کتاب را به حسین بن عبیدالله پدر احمد بن حسین غضائری منسوب کردهاند.[۱۲] این دیدگاه به عبارتی از خلاصةالاقوال در شرح‌حال سهل بن زیاد آدمی استناد می‌کند که در آن، ابن‌غضائری به احمد بن حسین عطف شده است و این نشان می‌دهد باید دو نفر بوده باشند.[۱۳] از شهید ثانی، آقاحسین خوانساری،[۱۴] محمد بن حسین ساوجی، مقدس اردبیلی، احمد نراقی و شیخ اسدالله کاظمی به‌عنوان موافقان این نظریه یاد شده است.[۱۵]
محمدتقی شوشتری این عبارت را توجیه کرده و توضیح داده است که نمی‌توان از آن چنین برداشتی داشت.[۱۶] همچنین در اشکال به آن گفته‌اند در منابع موجود، کتابی در موضوع رجال، به حسین بن عبیدالله منسوب نشده است.[۱۷]
مخالفان شیعه: آیت الله خویی[۱۸] و آقابزرگ تهرانی[۱۹] این کتاب را نوشته مخالفان شیعه می‌دانند که با آمیختن مطالب دروغ، سعی در مخدوش‌کردن چهره بزرگان شیعه داشته‌اند. به‌باور اینان، از آنجا که ابن‌غَضائری دوست و هم‌صحبت احمد بن علی نجاشی بوده است، اگر او کتاب رجالی داشت، نجاشی از آن یاد می‌کرد.[۲۰] همچنین نظر احمد بن طاووس را که سند کتاب را متصل به ابن‌غضائری، ندانسته[۲۱] از شواهد این نظریه دانسته‌اند.[۲۲]
اعتبار کتاب
کتاب رجال ابن‌غَضائری، از منابع اولیه رجالی شیعه محسوب می‌شود.[۲۳] برخی از رجالیان شیعه مانند احمد بن طاووس، علامه حلی و ابن داوود حلی به آرای نویسنده آن اعتماد کردهاند.[۲۴]
چنان‌که در مقدمه مصحح کتاب آمده، فاضل تونی، وحید بهبهانی، ابوالمعالی کلباسی و محمدتقی شوشتری نیز سخنان ابن‌غضائری را معتبر دانسته‌اند.[۲۵] آیت الله سیستانی از مراجع تقلید (زاده ۱۳۰۹ش) معتقد است که ابن‌غضائری در جرح و تعدیل، بیش از نجاشی و شیخ طوسی قابل‌اعتماد است.[۲۶]
بااین‌همه برخی از محدثان شیعه مانند علامه مجلسی[۲۷] و محدث نوری دیدگاه‌های نویسنده را معتبر ندانسته‌اند؛[۲۸] چراکه در این کتاب، تعدادی از راویان شیعه که دیگر رجالیان یا سایر علمای شیعه از آنها به‌نیکی یاد کردهاند، تضعیف شده‌اند.[۲۹] در این کتاب راویانی که کرامات امامان را نقل کردهاند، تضعیف شده‌اند.[۳۰]
گروهی از رجالیان شیعه تضعیفات ابن‌غَضائری را نامعتبر و توثیقات او را معتبر دانسته‌اند.[۳۱]
ویژگی‌ها
رجال ابن‌غَضائری به‌ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است.[۳۲] ذیل هریک از حروف الفبا، ابتدا تعداد راویانی که درباره آنها سخن می‌گوید، ذکر شده و سپس بررسی رجالی (وثاقت و عدم وثاقت) آنها انجام شده است. در این کتاب، شرح‌حال ۲۲۵ راوی آمده است که ۱۶۵ تن از آنها تضعیف شده‌اند.[۳۳]
